Osoby, które na co dzień zajmują się renowacją historycznych rzeźb lub obrazów namalowanych przed wiekami często nazywają swoją pracę „przywracaniem dzieł sztuki do życia”. Podobnie jak lekarze stosują oni różne „lekarstwa”, jakich działanie ma przywrócić im dawny, niezniszczony wygląd i oryginalny charakter. Nie ulega więc wątpliwości, że konserwacja dzieł sztuki jest niezwykle wymagającym zajęciem. Co do jej przeprowadzenia jest potrzebne?
1. Obszerna wiedza z zakresu historii, sztuki i muzealnictwa
Proces odnowienia każdego dzieła sztuki, tak jak i zabytku, rozpoczyna się od przeprowadzenia dokładnej analizy informacji na jego temat. Konserwatorzy przeglądają w tym celu archiwa, inne źródła oraz dokumenty dotyczące ostatnio przeprowadzanych zabiegów renowacyjnych, aby poznać historię dzieła. Dzięki nim ustalają, jak pierwotnie wyglądało na przykład malowidło oraz sposoby ich rekonstrukcji.
Aby więc rozpocząć prace konserwatoryjne, specjaliści muszą posiadać szeroką wiedzę na temat historii sztuki, aby jak najlepiej odrestaurować dzieło. Pomocna jest także wiedza historyczna, która pomaga ustalić, w jaki sposób ono powstało. Na przełomie wieków artyści bowiem korzystali z różnych materiałów oraz technik tworzenia. Ich znajomość znacząco wpływa na jakość przeprowadzanej konserwacji. Jako że konserwacja służy pozostawieniu zabytkowych obiektów w jak najlepszym stanie przez jak najdłuższy czas, do jej przeprowadzenia trzeba także posługować się wiedzą z zakresu muzealnictwa. Dzięki niej skuteczniej i szybciej tworzy się dokumentację naukową.
2. Zdolności plastyczne
Jak przyznają doświadczeni konserwatorzy, praca nad dziełami sztuki -zwłaszcza poza sezonem- często polega na restaurowaniu znacznych fragmentów malowideł. Aby zatem dokładnie ją wykonać, specjalista musi umieć malować oraz rysować każdą możliwą techniką.
Na zdolności konserwatora powinien składać się także zmysł artystyczny. Bez wyobraźni typowej dla twórców trudno mu będzie pracować nad odrestaurowanie dzieła. O ile jego czyszczenie nie wymaga finezji, to do przywrócenia jego dawnego wyglądu potrzebna jest duża wrażliwość.
3. Znajomość oraz obsługa różnych technik konserwacji
Punkt ten łączy się ze zdolnościami plastycznymi. Konserwacja dzieł sztuki polega bowiem na korzystaniu z różnych narzędzi – na przykład substancji chemicznych, jak i z nowoczesnej technologii. Jednocześnie bez umiejętności posługiwania się najprostszymi narzędziami takimi jak dłuto czy miotełka konserwator nie „odratuje” delikatnego płótna obrazu.
Obsługa różnych technik konserwacji jest ważna także z tego względu, że restaurowaniu poddaje się nie tylko malowidła czy rzeźby, ale także przedmioty takie jak ramy obrazów i niewielkie dekoracje. Każdy materiał ma inne potrzeby i inaczej trzeba o nie dbać.
4. Pasja i cierpliwość
Konserwator to człowiek z pasją. Osoba, która nie jest wrażliwa i nie interesuje się sztuką oraz historią nie może bowiem czuć się spełniona w tej pracy. Konserwacja daje przecież wiele możliwości rozwoju i poszerzania swojej wiedzy, ale wymaga do tego dużego nakładu pracy i wysiłku, jaki nie przychodzi łatwo.
Dlatego też zajmowanie się odnawianiem dzieł sztuki wiąże się z ogromną cierpliwością. Codzienne prace nad pojedynczymi nitkami płótna rozmiarów Matejkowskiej „Bitwy pod Grunwaldem” są nie lada wyczynem, który wymaga dużego wysiłku i skupienia.
Artykuł powstał we współpracy ze specjalistami z PPKZ S.A.
